του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου
Πηγή: efsyn.gr
Το Θέατρο του Νέου Κόσμου έκλεισε ήδη μια εικοσαετία γόνιμης δημιουργίας, με πολλές θεατρικές παραστάσεις και στις τρεις Σκηνές του, με τη φιλοξενία δεκάδων θεατρικών σχημάτων και με εκατοντάδες συνεργάτες όλα αυτά τα χρόνια. Ηδη κυκλοφόρησε ένας πολυσέλιδος τόμος-λεύκωμα, μια «πράξη μνήμης» όπως τη χαρακτηρίζει ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, που αποτυπώνει και συνοψίζει τα 20 χρόνια της παρουσίας του Θεάτρου του Νέου Κόσμου στα θεατρικά πράγματα της χώρας.
Ο σκηνοθέτης, καθόλου τυχαία, είχε επιλέξει τότε, πριν από είκοσι χρόνια, το πρώτο έργο που θα ανέβαινε στο δικό του θέατρο να είναι ο «Κοινός Λόγος» της Ελλης Παπαδημητρίου, μια παράσταση που άρεσε και συγκίνησε βαθιά το κοινό - γι’ αυτό άλλωστε παίχτηκε κι άλλες φορές μέσα στα χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμα.
~
«Στην πρώτη αυτή απόπειρα θεατρικής παρουσίασης του Κοινού Λόγου, με τίτλο «Ασκηση Αφήγησης», οι αφηγητές, αγόρια και κορίτσια, κάθονταν σε μια σειρά καρέκλες καφενείου, μπροστά σ’ ένα τελάρο ζωγραφισμένο από τον Μάρκο Καμπάνη, όπου φαινόταν η κορυφογραμμή του Υμηττού. Η Δώρα Βάρσου τραγουδούσε κι έπαιζε λαούτο και άλλα όργανα. Η προσπάθειά μας τότε ήταν όχι να μιμηθούμε τα πρόσωπα που αφηγούνται, αλλά να ανακαλύψουμε τους ρυθμούς και τα χρώματα μιας γλώσσας γνήσιας και άμεσης όσο και τα γεγονότα της ζωής που μεταφέρει.»
~
Τον «Κοινό Λόγο» θα προσφέρει στους αναγνώστες της, σε DVD, το άλλο Σάββατο η «Εφημερίδα των Συντακτών». Σήμερα ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος θυμάται την πρώτη του συνάντηση με το έργο της Ελλης Παπαδημητρίου. Την πρώτη απόπειρα θεατρικής παρουσίασης ως «Ασκηση Αφήγησης» και αργότερα στο φυσικό σκηνικό, την αυλή μιας ζυθαποθήκης, εκεί που αργότερα θα χτιζόταν το Θέατρο του Νέου Κόσμου.
Τον «Κοινό Λόγο» τον ανακάλυψα το 1974, σπουδαστής στη δραματική σχολή, ένα φεγγάρι που εργαζόμουν, παράλληλα με τις σπουδές μου, στις εκδόσεις «Κέδρος». Εκεί, στον μικρό χώρο της Νανάς Καλλιανέση, στη στοά που συνδέει την Πανεπιστημίου με τη Χαριλάου Τρικούπη, είχα την τύχη να συναντήσω μυθικά πρόσωπα των γραμμάτων μας, ανάμεσά τους και την Ελλη Παπαδημητρίου.
Με την Ελλη γίναμε φίλοι, ήταν, ας πούμε, ο μέντοράς μου. Στον στρατό με συντρόφευαν τακτικότατα γράμματά της. Από εκεί, από τις Σάππες Κομοτηνής, της έγραφα γοητευμένος από τις θεατρικές αρετές του «Κοινού Λόγου», που τον κουβαλούσα παραμάσχαλα. Μου έλεγε πως θα ήθελε να τον κάνω κάποτε παράσταση, αν και είμαι σίγουρος ότι θα προτιμούσε να κάνω την «Ανατολή», το δικό της θεατρικό έργο.
Η πρώτη φορά που καταπιάστηκα θεατρικά με τον «Κοινό Λόγο» ήταν το 1988, όταν είχα αναλάβει τη θεατρική ομάδα της Φοιτητικής Εστίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην Ούλοφ Πάλμε στα Ιλίσια. Εκεί κοντά ήταν το σπίτι όπου γεννήθηκα και από την άλλη πλευρά η Καισαριανή, όπου έμεναν πολλοί συγγενείς της μητέρας μου, με τα προσφυγικά σπίτια, με ζωντανό τον συνοικισμό των κομμουνιστών, το Σκοπευτήριο, και ανάμεσα οι πρόποδες του Υμηττού, τα πεύκα και τα κυπαρίσσια, το γήπεδο του Ηλυσιακού, αλάνες για τα παιχνίδια και τους πρώτους έρωτες.
Στην αυλή του σπιτιού μας τα απογεύματα άκουγα τις κουβέντες και τις αφηγήσεις των γυναικών, κάποια βράδια γίνονταν αυτοσχέδια γλέντια με τραγούδια και χορό -εκεί έμαθα να χορεύω απτάλικο-, τις Κυριακές τα μεσημέρια μελαγχολούσα ακούγοντας ραδιόφωνο με σήμα τη «Συννεφιασμένη Κυριακή»…
Στην πρώτη αυτή απόπειρα θεατρικής παρουσίασης του Κοινού Λόγου, με τίτλο «Ασκηση Αφήγησης», οι αφηγητές, αγόρια και κορίτσια, κάθονταν σε μια σειρά καρέκλες καφενείου, μπροστά σ’ ένα τελάρο ζωγραφισμένο από τον Μάρκο Καμπάνη, όπου φαινόταν η κορυφογραμμή του Υμηττού. Η Δώρα Βάρσου τραγουδούσε κι έπαιζε λαούτο και άλλα όργανα. Η προσπάθειά μας τότε ήταν όχι να μιμηθούμε τα πρόσωπα που αφηγούνται, αλλά να ανακαλύψουμε τους ρυθμούς και τα χρώματα μιας γλώσσας γνήσιας και άμεσης όσο και τα γεγονότα της ζωής που μεταφέρει.
~
«Η παράσταση ταξίδεψε ώς τα Αδανα, όπου σε ένα κατάμεστο θέατρο οι Τούρκοι θεατές έκλαιγαν για τα δεινά των Ελλήνων στη Μικρασιατική Καταστροφή!»
~
Εννέα χρόνια αργότερα, το 1997, ήρθε η ώρα να καταπιαστώ και επαγγελματικά με τον «Κοινό Λόγο», τον οποίο ζωντάνεψε ένας γυναικείος θίασος που τον έχω στην καρδιά μου: Ανθή Ανδρεοπούλου, Ολγα Δαμάνη, Μαρία Κατσανδρή, Τζίνη Παπαδοπούλου και με κορυφαία τη Σούλα Αθανασιάδου. Η Ελλη Παπαδημητρίου είχε πεθάνει το 1993 και η κυρία Λένα Σαββίδη, που είχε τα δικαιώματα, μου τα παραχώρησε γενναιόδωρα.
Το έργο ανέβηκε στην αυλή της ζυθαποθήκης του ΦΙΞ, όπου στη συνέχεια φτιάχτηκε το Θέατρο του Νέου Κόσμου, με φυσικό σκηνικό ένα ερειπωμένο παράσπιτο με πηγάδι μπροστά και με τις σκηνογραφικές παρεμβάσεις του Αντώνη Δαγκλίδη. Παρότι η περιοχή ήταν έξω από κάθε θεατρική πιάτσα κι εμείς ένας καινούργιος θίασος, ήδη από τις πρώτες μέρες άρχισε να γίνεται το αδιαχώρητο. Κι ενώ ξεκινήσαμε μόνο για λίγες παραστάσεις, με τη φήμη που κυκλοφόρησε από στόμα σε στόμα, με τα δημοσιεύματα και τις ομόφωνα υμνητικές κριτικές, παίξαμε τελικά για δύο μήνες.
Το επόμενο καλοκαίρι η παράσταση ξαναπαίχτηκε στο Ηρώδειο, σε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα, στην Κύπρο και στη Γερμανία και επαναλήφθηκε λίγα χρόνια αργότερα, το 2004, με δύο αντικαταστάσεις: η Γιώτα Φέστα και η Εύα Νέδου ήρθαν στη θέση της Ολγας Δαμάνη και της Τζίνης Παπαδοπούλου. Αμέσως μετά, τη θεατρική περίοδο 2004-2005, παίχτηκε στην Κεντρική Σκηνή του έτοιμου πλέον θεάτρου, ενώ τον Απρίλιο του 2005 ταξίδεψε ώς τα Αδανα, όπου σε ένα κατάμεστο θέατρο οι Τούρκοι θεατές έκλαιγαν για τα δεινά των Ελλήνων στη Μικρασιατική Καταστροφή!
Το πιο πρόσφατο ανέβασμα του «Κοινού Λόγου», με μια νέα σκηνοθετική ματιά, ήταν το 2013 στο Φεστιβάλ Αθηνών, στην Πειραιώς 260, και στη συνέχεια σε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα. Πλην της Μαρίας Κατσανδρή, η διανομή ήταν καινούργια: Λυδία Κονιόρδου, Ελένη Κοκκίδου, Ελένη Ουζουνίδου, Τάνια Παλαιολόγου.
Την πρώτη παράσταση στην αυλή του Νέου Κόσμου την είχε φωτίσει, με τη μοναδική ευαισθησία του, ο Βασίλης Καψούρος. Δική του πρωτοβουλία ήταν και η κινηματογράφηση του «Κοινού Λόγου», που για πρώτη φορά κυκλοφορεί τώρα σε DVD από την «Εφημερίδα των Συντακτών». Ο φίλος και συνεργάτης μας Βασίλης, ποιητής στη ζωή και στην τέχνη του, έφυγε το 2016 από κοντά μας.
Θεωρώ πως αυτή η παράσταση, η πρώτη που ανέβηκε στον Νέο Κόσμο, χαρακτηρίζει όχι μόνο το θέατρό μας, αλλά κι εμένα προσωπικά ως σκηνοθέτη. Και είναι πολύ καλή στιγμή για να την ξαναθυμηθούμε τώρα, στα εικοστά μας γενέθλια.
Δείτε το άρθρο του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου «Η πρώτη μου συνάντηση με τον "Κοινό Λόγο" » στο efsyn.gr
